Inzicht bieden in onbegrepen technologieën met behulp van kunst. Dat is de ambitie van het Dreamteam Emergence, waarbij studenten van de TU Delft samenwerken met studenten van de kunstacademie. Hun doel is om een andere kijk te bieden op de impact van technologie op de samenleving en discussie daarover stimuleren.
Emergence wil new media art maken: installaties waarbij computeranimaties of robotica worden gebruikt om interactieve ervaringen te creëren. Dit zijn vaak complexe werken met elementen als video, geluid, computergenereerde afbeeldingen en sensoren. Een mooi voorbeeld is Waterlicht, een installatie van Studio Roosegaarde in Rotterdam, die onlangs de wereld rondreisde. Deze opstelling dompelt bezoekers onder in een virtuele overstroming om zo een diepgaande ervaring te bieden van de stijgende zeespiegel als gevolg van klimaatverandering. Volgens Lars Geluk, medeoprichter van Emergence, heeft zo’n ervaring een totaal andere impact dan het lezen van een IPCC-rapport met statistieken over de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen.
Black box
Toegepaste technologie waarvan je niet weet hoe het werkt, wordt ook wel aangeduid met blackboxing. Deze term werd in de jaren negentig geïntroduceerd door socioloog Bruno Latour. Gebruikers richten zich steeds meer op de in- en output van technologieën, terwijl de interne werking van het apparaat voor hen onzichtbaar blijft. Denk aan de afstandsbediening van de tv. Je hoeft niet te weten hoe die werkt, als je maar langs de zenders kunt zappen. Over blackboxing schreef Latour: ‘Naarmate wetenschap en technologiemeer succes hebben, worden ze paradoxaal genoeg ook steeds ondoorzichtiger en ondoordringbaarder’. Dat brengt risico’s met zich mee. Het team van Emergence wil mensen daarvan bewustmaken.
Dreamteams
De TU Delft staat wereldwijd bekend om de succesvolle uitvindingen van haar studententeams, zoals transportsysteem Delft Hyperloop, exoskelet Project March en waterstofauto Eco-Runner. Deze dreamteams worden volledig bestuurd door de studenten zelf. Met ieder jaar een volledig nieuw internationaal en interdisciplinair team gaan ze de strijd aan in een competitie, om zo technische innovatie op de kaart te zetten die bijdraagt aan een betere toekomst.
Naarmate wetenschap en technologie meer succes hebben, worden ze paradoxaal genoeg ook steeds ondoorzichtiger en ondoordringbaarder
Wisselwerking
De drijvende krachten achter de oprichting van het dreamteam Emergence zijn studenten Angela Hanna (industrieel ontwerper) en Lars Geluk (natuurkunde aan de TU Delft en ArtScience aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten, de KABK, in Den Haag). Hanna liep stage bij het festival Highlight Delft en Geluk bij Studio Drift in Amsterdam. Beide culturele organisaties werken op het raakvlak van kunst en technologie. Hierdoor geïnspireerd besloten ze Emergence op te richten. In augustus 2023 ging het team aan de slag. Geluk: “Om de expertise van een technische universiteit in de context vankunst te plaatsen, is heel ongebruikelijk.” Inmiddels bestaat Emergence uit twintig Delftse studenten van verschillende studierichtingen. Het team werkt samen met een groep studenten van de KABK en er zijn plannen om in de toekomst andere kunstacademies bij het project te betrekken.
Augmented reality met infrarood
Emergence wil elk jaar een nieuwe kunstinstallatie creëren. Dit jaar ontwikkelden de studenten een new media-kunstwerk met behulp van een projector met infrarood licht. Dit resulteerde in de installatie Unseen Echoes, die te zien was op het festival Highlight Delft afgelopen februari. Hierin werd het zichtbare gecombineerd met het onzichtbare. Een actueel thema, want op het internet raken we in toenemende mate het zicht kwijt op wat echt is en wat niet. Zoals mensen die opduiken in social media die puur virtueel zijn. In de verkeerde handen kunnen deze zogenaamde social bots gebruikt worden om meningen te beïnvloeden door extremen te versterken en polarisatie in de hand te werken. Unseen Echoes daagt de kijker uit om stil te staan bij de informatie die je tot je neemt en het werk maakt je bewust van de rol van technologie. Het is een oproep tot meer transparantie en inzicht in de black box. Technologie is een hulpmiddel, onlosmakelijk verbonden met de mens. Het is een gedeelde verantwoordelijkheid tussen de ingenieurs die ze ontwikkelen en iedereen die ze gebruikt.
Unseen Echoes
In de installatie Unseen Echoes werden de social bots belichaamd en met onzichtbaar infraroodlicht geprojecteerd tussen de bezoekers van het Delftse station. Op tv-schermen, verbonden aan een infraroodcamera, konden mensen deze verborgen digitale entiteiten zien, terwijl je zonder scherm alleen hun echo’s kon horen. Hiermee werd hun onzichtbaarheid op social media vertaald naar de onzichtbaarheid in de installatie.
Tekst: Oscar |Greenwell | Foto: Dreamteam Emergence
