Van op de planken naar in de steigers

Zaallicht uit. In de spotlichten: een volwaardig Huis voor Podiumkunsten. Dat moet het Rietveld Theater, al 10 jaar gevestigd in het oude schoolgebouw aan het Rietveld 49, gaan worden. De hoognodige verbouwing die na de zomer van start gaat, past bij het beleid van pandeigenaar gemeente Delft om het aanbod aan podiumkunsten en theaterstoelen te vergroten. Wethouder Cultuur Bas Vollebregt blikt terug op een intensieve voorbereidingsperiode, maar ziet samen met veel Delftenaren vooral uit naar de eerste voorstelling in het vernieuwde doe-het-zelf-theater.

Comedy, muziek, improvisatie en kindertheater. Zomaar een aantal genres die in het aan populariteit winnende Rietveld Theater een podium krijgen. Meer dan vijftienduizend cultuurliefhebbers genieten er jaarlijks van ruim tweehonderd voorstellingen. Maar daarmee zit het theater wel aan haar plafond. “Het pand is eigendom van gemeente Delft en is al tijden toe aan een upgrade. Het moet echt geschikt gemaakt worden voor de theaterfunctie. Het intieme karakter van het theater verdient dat en Delft verdient anderzijds weer zo’n uniek theater als het Rietveld”, legt wethouder Vollebregt uit. Dit is dan ook al in 2017 aanleiding voor de eerste verbouwplannen.
 
Vanaf maart 2023 moet het theater meer voorstellingen kunnen programmeren, meer bezoekers kunnen verwelkomen en Delftse cultuurmakers oefenstudio’s aanbieden. “Daarmee gaan we van een theater-in-een-oud-schoolgebouw naar een volwaardig Huis voor Podiumkunsten”, vertelt Steven de Laet, coördinator bouwteam en theatertechnicus. “Die verandering is nodig. De stad groeit de komende jaren en iedere Delftenaar moet laagdrempelig van cultuur kunnen genieten en cultuur kunnen maken”, verklaart Bas Vollebregt de uitgave van 1,9 miljoen van gemeente Delft die aansluit bij de ambities uit het Cultuurkader 2021-2030. Dat bedrag betreft een eenmalige investering die grotendeels wordt terugverdiend door een verhoogde huursom van het pand. Het Rietveld Theater zorgt zelf voor het resterende bedrag middels crowdfunding, sponsoren en obligaties.

Tweede akte

Het Rietveld Theater, bestaande uit Stichting Rietveld Theater en Stichting Theaternetwerk Delft, nam in 2012 het stokje over van theatergroep MAX en de eerdere toneelgroep Makkus. “Zij trokken in de jaren zeventig in het pand dat in 1910 als school werd gebouwd. Wij hebben er de afgelopen jaren echt een theater van gemaakt, maar lopen wel tegen veel problemen aan“, vat Steven de Laet samen. Los van het feit dat belangrijke praktische zaken als klimaatbeheersing en geluidsisolatie moeten worden verbeterd, ziet De Laet meer kansen om het pand beter te benutten: “Met een vernieuwde tweede zaal op de eerste verdieping, waar ook het Delfts Toneelgezelschap haar thuisbasis houdt, kunnen we meer leuke voorstellingen aanbieden. In de twee nieuwe oefenstudio’s kunnen artiesten, koren en andere makers straks repeteren en opnemen.” Met ook een nieuwe foyer, betere toiletgroepen, comfortabele tribune en een lift voor mindervaliden moet het Rietveld zo dé ontmoetingsplek voor cultuurminnend Delft worden.

De cast

“Je voelt je onderdeel van het theater. Dat hoor ik ook vaak van bezoekers én van artiesten”, vertelt Joke Kouwenhoven, vrijwilliger van het eerste uur. Al bijna 8 jaar is ze als klusser, gastvrouw, barmedewerker en organisator wekelijks in haar ‘knusse theatertje’ te vinden. En ze is absoluut niet de enige: “We hebben een team van zo’n 100 vrijwilligers die allemaal heel flexibel kunnen doen waar ze goed in zijn. Van iemand die wekelijks de planten water geeft tot aan mensen die samen een theaterprogramma maken.” Zelf hoort Joke bij die laatste groep, als één van de organisatoren van Delft Vertelt. “Daarin krijgen bijzondere verhalen van gewone Delftenaren een podium. Dat geeft een prachtig beeld van de stad en brengt mensen samen”, straalt Joke. In het vernieuwde theater, waar het speelse karakter van Joke zeker mag blijven, blijft ze zich graag inzetten voor cultuur in Delft. “Omdat cultuur zorgt voor nieuwe inzichten en ontmoetingen. Daar word ik blij van!”

Het podium

“Voor beginnende artiesten is het een mooie speelplek, in zo’n intieme zaal kun je laagdrempelig podiumervaring opdoen. Je hoeft niet meteen duizend kaarten te verkopen”, vertelt de ervaren jazzmuzikant en Rietveldfan Michael Varekamp. Samen met ‘zijn Legends’ speelde Michael afgelopen jaar tien keer in het Delftse vlakkevloertheater. “En het leuke is dat als je wat meer ervaren bent en in grote zalen speelt, dat zo’n klein theater dan ook weer fijn is om dingen te proberen. Voor ons is het een soort huiskamer en laboratorium ineen”, vertelt Varekamp. Niet gek dus dat hij in coronatijd onderdeel is van de befaamde livestream voorstellingen van het theater: “Daar zag je maar weer hoe flexibel en inventief de mensen van het Rietveld zijn. Daardoor zag je ook namen als Spinvis, Lucky Fonz III en New Cool Collective voorbij komen. Het heeft voor het theater voor bekendheid onder artiesten gezorgd.”

Het applaus

Delftenaar Hans van Haeren woont al een tijdje niet meer aan het Rietveld, maar is er toch regelmatig te vinden. Als muziekliefhebber pikt hij iedere maand wel een optreden mee: “Je maakt de artiesten van zo dichtbij mee, je beleeft een voorstelling heel anders dan in grotere theaters. En de sfeer vind ik heel prettig; vriendelijk en intiem. Je voelt je er echt welkom”, legt van Haeren uit. De jazzliefhebber ziet het theater de afgelopen jaren professionaliseren en roemt het gevarieerde programma, de goede service en het licht en geluid. Toch is Hans blij dat het theater verbouwd wordt, omdat de toegankelijkheid voor oudere bezoekers wat hem betreft zeker beter kan. Wat hij van de verbouwing hoopt? “Dat artiesten zoals Michael Varekamp in het nieuwe Rietveld Theater straks meer voor een jonger publiek uit alle wijken van de stad kunnen spelen.”

De medespelers

De mensen van het Rietveld Theater zijn niet de enige podiumpakkers van het oude schoolgebouw. Het was het Delfts Toneelgezelschap wat er de eerste voorstellingen organiseerde. “Zo’n 45 jaar geleden trok ons gezelschap van amateurspelers in het pand, destijds anti-kraak. In de tientallen jaren erna hebben we op de eerste verdieping eigenhandig ons Falie Begijnhoftheater gebouwd”, vertelt secretaris Anne Bloemendal – de Groot. De eerste reactie op de aangekondigde verbouwing is dan ook niet meteen een enthousiaste: “Er zit een hoop historie en emotie in. Wat ons betreft had het dus niet per se gehoeven. Tegelijkertijd bestaan we al zo lang, omdat we altijd creatief zijn geweest. Dus ook met deze verbouwing gaan we creatief om. Het biedt vast ook weer kansen.” Één van die kansen is een betere samenwerking en daardoor een efficiënter gebruik van het hele pand. “Uiteindelijk zijn we allemaal gek op theater”, concludeert Anne, om daar nog wel een kritische noot aan toe te voegen: “We vinden het wel erg lastig dat de kunstenaars hun plek niet behouden in dit pand. Ook hoop dat ik dat onze goede band met omwonenden niet wordt verstoord door meer overlast.”

De dialoog

Een verbouwing van zo’n formaat, in de historische binnenstad, zorgt dus ook voor kritische reacties en vragen. Zo spraken directe omwonenden al vroeg hun zorgen uit over de te verwachten groei van bezoekersstromen. Wethouder Vollebregt: “Ik ben in gesprek gegaan met de mensen van Belangenvereniging Binnenstad Noord. Hun zorgen over bijvoorbeeld het aantal fietsen en geluidsoverlast zijn zeker begrijpelijk, maar volgens mij prima te voorkomen. Met de verbouwing gaan we de geluidsoverlast verminderen en juist in het Rietveld Theater zijn veel vrijwilligers die bezoekers netjes uitleggen waar te parkeren en wanneer wat zachter te zijn.”

Voor de drie kunstenaars, die al tientallen jaren een atelierruimte in het oude schoolgebouw huren, betekent de verbouwing vooral een verhuizing. Voor hen is er in het ‘nieuwe Rietveld’ immers geen eigen ruimte meer beschikbaar. Vollebregt: “We hebben als gemeente besloten dat dit dé locatie in Delft moet worden voor podiumkunsten. Dat betekent ook dat je minder leuke beslissingen moet nemen, dat is eerlijk gezegd lastig. Daarom hebben we hen wel meteen goede alternatieve ruimtes aangeboden in onze verzamelpanden, voor onder andere kunstenaars, aan de Koornmarkt en aan de Nieuwe Langendijk.” Helaas resulteerde dat nog niet in een bevredigende oplossing voor iedereen. “Eén kunstenaar heeft inmiddels een eigen plek gevonden. Ik hoop dat we er met de andere twee ook echt uit gaan komen, want kunstenaars verdienen een eigen plek in Delft.”

Doek open

Aan verhalenverteller Gerard Jellema de eer om op 3 juli de laatste voorstelling in het ‘oude theater’ te spelen. Daarna is het credo van het klusteam: ‘handen uit de mouwen en alles strippen’, zodat in oktober de verbouwing kan starten. Is in de tussentijd het doek volledig gesloten? “Nee hoor, we gaan sowieso door met het programmeren van mooie voorstellingen. We zijn bezig met een tijdelijke locatie en eventueel een rondreizend pop-up theater. Het wordt een leuke en bijzondere periode”, weet Steven de Laet. Voor wie het ook een bijzondere periode wordt, is wethouder Bas Vollebregt. Zo aan het einde van zijn periode als wethouder Cultuur is hij trots op de stappen die cultureel Delft neemt: “Het lintje van het nieuwe Rietveld Theater doorknippen is een mooie taak voor mijn opvolger. Zelf zie ik vooral erg uit om na de verbouwing een leuke kindervoorstelling bij te wonen samen met mijn zoontje!”