De Stand van Zaken

Een paar jaar geleden troffen ze elkaar bij toeval op de racefiets tijdens een tocht om geld in te zamelen voor kankeronderzoek. Er ontstond een spontaan gesprek dat diepe indruk maakte bij Rob van der Valk, eigenaar van Van der Valk Hotel Delft A4. Sindsdien heeft hij regelmatig contact met Jeroen de Vrij, onderzoeker bij Erasmus Medisch Centrum (EMC) en oprichter van het bedrijf ExoVectory. Tijdens een lunch praten ze bij over de ondernemersavonturen van De Vrij. Als wetenschapper zette hij vier jaar geleden de eerste schreden op het ondernemerspad om zijn grensverleggende ontdekking in de markt te zetten.

RvdV | Zie jij jezelf primair als wetenschapper of als ondernemer?

JdV | In de basis ben ik een nieuwsgierige onderzoeker. Dat begon al op de middelbare school. Ik was in die tijd mateloos gefascineerd door DNA en gentherapie. Daar werd toen volop mee geëxperimen­teerd. Ik keek ook graag naar een programma op de BBC: Fantastic Voyage. Een tekenfilm waarin mannetjes in een soort mini­ duikbootjes het menselijk lichaam ingingen om alles te repareren wat ziek was. Dat beeld heeft mij nooit meer losgelaten.

RvdV | Dus als ik het goed begrijp, bepaalde een tekenfilm wat jij later wilde worden?

JdV | Die Fantastic Voyage bleek inderdaad de rode draad. Na de middelbare school koos ik voor een studie bioprocestechnologieen bekeek ik in mijn afstudeeronderzoek hoe je gentherapie en virologie kunt combineren bij de behandeling van kanker. Met gen­therapie kun je het DNA van beschadigde cellen repareren, dat was al bekend. Maar hoe kom je bij die cellen? Uit mijn onderzoek bleek dat je virussen kunt gebruiken als vervoermiddel voor medicijnen. Als een soort mini­ duikbootje. Dat was in die tijd heel nieuw. Later ontdekte ik dat je in plaats van virussen ook een lichaamseigen product vanuit cellen kunt gebruiken, zogenaamde exosomen. Dit zijn kleine blaasjes, net zo klein als een virus, die door lichaamscel­len worden uitgescheiden. Wat precies de functie is van exosomen, is nog onduidelijk, daar wordt veel onderzoek naar gedaan. Ik ben vooral geïnteresseerd in de manier waarop ik er gebruik van kan maken. Want zo’n exosoom is een duikbootje dat ook op heel moei­lijk bereikbare plekken kan komen.

RvdV | Je hebt mij weleens verteld dat om de hersenen een bloed­hersenbarrière zit, waar medicijnen niet doorheen kunnen komen. Dus tot nu toe is het afgeven van medicijnen in de hersenen nagenoeg on­mogelijk. Maar die exosomen zijn lichaamseigen en kunnen wel door die barrière heen om de medicatie heel gericht daaraf te geven.

JdV |Dat klopt helemaal. Ik ben altijd voorzichtig, maar ik denk dat exosomen weleens de heilige graal kunnen zijn om op dat soort moeilijk bereikbare plekken te komen. Het kan bijdragen aan de behandeling van hersentumoren, maar ook van Alzheimer en Parkinson.

RvdV | Deze uitvinding kan een enorme impact hebben, maar hoe ga je dat verder brengen buiten de wetenschappelijke wereld? Daar heb je andere expertise voor nodig.

JdV | Dat vraagt inderdaad om een hele andere focus. De acade­mische wereld is gericht op het doen van onderzoek en publice­ren over je bevindingen. Er is geen ruimte om uitvindingen op de markt te brengen. Normaliter worden licenties verkocht aan de big pharma, grote farmaceutische bedrijven. Maar dan raak je de grip erop kwijt. Daar voel ik niets voor. Dit zijn belangrijke ontdekkingen. Als daar iets uit voortvloeit, dan moet er ook geld terugstromen naar de universiteiten, zodat dat geïnvesteerd kan worden in ver­volgonderzoek. Dus ik heb EMC voorgesteld om deze vinding zelf in een bedrijf door te ontwikkelen. Ik ben voor de helft van de tijd uit dienst getreden en ben daarnaast mijn bedrijf gestart. Dat was nog niet eerder gedaan vanuit het EMC. We hebben echt moeten uitpuzzelen hoe je dat doet. Dat was geen makkelijke opgave, maar daar zijn we goed uitgekomen met elkaar.

RvdV | Ondernemen is voor jou een nieuw vakgebied. Hoe ben je gestart?

JdV | Ik heb verschillende cursussen gedaan om kennis op te doen en heb met heel veel mensen met ervaring gesproken. Daarnaast ben ik op zoek gegaan naar mensen die aanvullende kwaliteiten hebben en met mij de kar willen trekken om dit naar de markt te brengen. Zo’n team bouwen is leuk, maar wel een puzzel. Daar heb ik zeker wel twee jaar voor uitgetrokken. We zijn nu met drie man, allemaal heel verschillend van karakter, kennis en ervaring. Daarnaast hebben we een scienceteam van bijna tien mensen, ook weer met verschillende karakters, expertises en achtergronden.

RvdV | Jij opereert in een mega competitieve wereld: je moet enerzijds kennis delen om verder te komen, maar je moet ook heel voorzichtig zijn, zodat niemand ermee aan de haal gaat. En het gaat om gigantische investeringen. Ik zou daar regelmatig wakker van liggen.

JdV | Ik ga heel erg af op mijn gevoel en op de kennis en ervaring van mijn team. We willen in 2025 een belangrijke groeistap maken en ons gaan voorbereiden op klinische studies. We zijn nu bezig om financiering daarvoor op te halen. Kiezen voor venture capital in Nederland of Amerika? Of kiezen voor andere bronnen van financiering, zoals bijvoorbeeld business angels. We hebben inmiddels heel wat partijen gesproken. Ik vind het belangrijk om er achter te komen hoe de partijen naar de wereld kijken, wat hun drijfveren zijn. Dat verschilt nogal. Wij hebben een heldere missie: zo snel mogelijk de oplossing naar de patiënt brengen en geld dat hiermee verdiend wordt investeren in meer onderzoek.

RvdV | Het lijkt me echt een schaakspel met veel verschillende belangen. Je hebt veel geld nodig en mensen die bereid zijn risico te nemen. Maar je wilt niet het stuur uit handen geven en wordt niet gedreven door de maximale winst. Dus je moet voortdurend afwegen met wie je in zee gaat.

JdV | Het is inderdaad een balanceeract. Er is veel concurrentie van partijen die met vergelijkbare dingen bezig zijn. Ons trucje is gepatenteerd en anderen kunnen dat nog niet. Maar het kan ook zijn dat iemand anders langs een andere route hetzelfde kan bereiken. Dus we moeten wel snel doorpakken. Er melden zich veel partijen die interesse hebben om samen te werken. Zo hebben we al een partnerschap gesloten met een groot Amerikaans concern dat ons helpt met het productiesysteem waarmee we een exosomenfabriekje kunnen bouwen, in ruil voor publiciteit. Dat zijn interessante samenwerkingen waar je allebei iets aan hebt. Daarnaast krijgen we ook subsidies, zowel vanuit Nederland als de Europese Unie.

RvdV | Die erkenning van subsidiegevers zal ook bijdragen aan de geloofwaardigheid richting investeerders, lijkt me. Hopelijk komt die financiering snel van de grond. Wanneer ben je nu echt tevreden?

JdV | In 2015 verloor ik mijn moeder na een lange strijd tegen kanker, terwijl het onderzoek er al was. Dus als ik straks aan het bed sta van een patiënt die dankzij mijn vinding is genezen, dan is mijn missie geslaagd.