Hoogste tijd voor vernieuwing

Doorgaan met verouderd theater is geen optie

Theater de Veste, bijna dertig jaar oud, vertoont functionele gebreken en is te klein voor Delft. Het gebouw is niet toekomstbestendig en biedt onvoldoende faciliteiten voor een gevarieerd aanbod van podiumkunsten. Directeur Marijtje Pronk vertelt over een nieuw, multifunctioneel theater, dat grote impact kan hebbenop de economie en de sociale cohesie van de stad. Bovendien biedt dit kansen voor Delft om zich te onderscheiden.

Al vier jaar geleden bevestigde onafhankelijk onderzoek in opdracht van de Gemeente dat er werk aan de winkel was, vertelt Pronk. “Ons theater heeft slechts één zaal met een capaciteit van 500 stoelen. Op een stad van nagenoeg 110.000 inwoners, met de ambitie om te groeien naar 120.000 inwoners in 2040, is dat veel te weinig. “Onze capaciteit is vergelijkbaar met een kleine provinciestad als Delfzijl of Heerhugowaard, terwijl die aanzienlijk minder inwoners hebben. Dat is een treurig gegeven. Steden van vergelijkbare omvang en karakter, zoals Dordrecht, Alkmaar of Zwolle, beschikken over theaters met minstens 700 of 800 stoelen en minimaal twee zalen. Dat is met reden.

Functionele gebreken

Bij de bouw dertig jaar geleden is bezuinigd op het bouwprogramma en zijn goedkopere materialen gebruikt wat nu resulteert in zeer hoge jaarlijkse onderhoudslasten en uiteenlopende functionele gebreken. Pronk: “Het toneel in de theaterzaal is te klein, waardoor grotere producties hier niet uitgevoerd kunnen worden. Er is geluidslekkage tussen de ruimtes. De toegankelijkheid is onvoldoende door de trappen in het gebouw, ook in de theaterzaal, terwijl liften ontbreken. We krijgen daar veel klachten over en die begrijp ik heel goed. Daarbij is de indeling van het gebouw gebrekkig en biedt de foyer onvoldoende ruimte bij de veelal uitverkochte voorstellingen. Last but not least ontbreekt een aircosysteem. Met de klimaatverandering wordt de periode waarin we voorstellingen kunnen presenteren daardoor steeds korter. Daarnaast missen we een tweede zaal met een vlakke vloer en een uitschuifbaar podium waar onder andere popconcerten, dance, theater en festival-achtige voorstellingen kunnen plaatsvinden. Voorstellingen gericht op een jonger publiek in de leeftijd 16 tot 30 jaar. Juist in een studentenstad als Delft, waar meer dan dertig procent van de inwoners jonger is dan 30 jaar, is dat een gemiste kans. Kortom we spelen niet in de league die bij Delft past.”

Een bloeiend theater is van groot belang voor het vestigingsklimaat en de bezoekerseconomie.

Verschraling van het aanbod

Het gevolg van deze beperkingen is dat het theater niet tegemoet kan komen aan de behoeften van de inwoners. Dat is nu al het geval, laat staan bij de groei van de stad. Daarbij zullen steeds meer artiesten Delft overslaan, waardoor het culturele aanbod steeds schraler wordt, vervolgt Pronk. “Denk aan grote pop-acts, toonaangevende theatergezelschappen, internationale producties of bekende cabaretiers. Het is logisch, ze hebben volume nodig om rendabel te kunnen optreden.” Hierdoor staat ook de exploitatie onder druk. “Een flink deel van onze inkomsten halen we uit tickets, horeca en verhuringen, denk bij dat laatste aan onder andere congressen. Met een grotere stoelencapaciteit kunnen we onze exploitatie aanzienlijk verbeteren. En kunnen we ook goed bijdragen aan de nationale en internationale congresfunctie van onze stad.” Doorgaan met dit gebouw is volgens Pronk dan ook geen optie. “Een bloeiend theater is van groot belang voor de economie van steden met name voor het vestigings- en bezoekersklimaat. Uitonderzoek blijkt dat een goed aanbod van podiumkunsten op de derde plaats staat van factoren die de aantrekkingskracht van een stad bepalen.”

Never waste a good crisis

De aanleiding is dus noodzaak, vanwege een gebouw dat niet goed functioneert. Maar never waste a good crisis: uit nood kunnen kansen ontstaan die meerwaarde opleveren voor de stad. In innovatiestad Delft past een nieuw concept volgens Pronk: het Theater van de Toekomst. “Een multifunctionele, laagdrempelige plek waar je anderen kunt ontmoeten, kunt studeren, werken, sporten, een expositie bezoekt, een debat bijwoont, een hapje eet, een cursus volgt en waar kinderen kunnen spelen. “Het Forum in Groningen vind ik een inspirerend voorbeeld van zo’n multifunctionele magneetplek. Het heeft een enorme impact op het aantal bezoekers aan Groningen, en wordt omarmd door alle inwoners.” Een dergelijke plek biedt ook veel kansen op sociaal-maatschappelijk gebied denkt Pronk. “In de huidige maatschappij waar mensen zich steeds vaker met hun schermpje terugtrekken in hun thuis-bubbel, zijn er steeds minder spontane ontmoetingen. Winkels en traditionele ontmoetingsplekken verdwijnen. Het stimuleren van interactie tussen inwoners is daarom van groot belang.”

Sociale cohesie

Cultuurplekken zoals een Theater van de Toekomst kunnen daarbij een belangrijke rol spelen en de sociale cohesie bevorderen. “Zo’n multifunctionele ontmoetingsplek is bij uitstek de plek waar je mensentegenkomt die je anders misschien niet zo snel ontmoet. Daarom wil ik het plan voor een nieuw theater graag breder insteken. Laten we de kans grijpen om iets neer te zetten dat nog meer betekenis heeft en een grotere impact op de stad kan hebben. Door verschillende functies te combineren in één gebouw, wordt de magneetfunctie enorm vergroot en ga je ook efficiënter om met geld en ruimte. Relevant in een stad waar we worstelen met ruimtegebrek en middelen schaars zijn.”

Het Theater van de Toekomst kan fungeren als boegbeeld van de creatieve en innovatieve kracht van Delft.

Innovatie en toekomstgerichtheid

Daarbij kunnen we de kans benutten om het imago van Delft als een stad van innovatie beter uit te dragen, vindt Pronk. “Delft wil zich onderscheiden met historie, innovatie, toekomstgerichtheid en creativiteit. Maar deze kernwaarden kunnen nog veel beter uit de verf komen. Hier liggen kansen voor de branding van de stad. Ik woon hier nu vijf jaar en ik kom veel historie maar relatief weinig uitingen van innovatie en toekomstgerichtheid tegen. Het ís er wel, maar het zit verstopt op de campus van de TU Delft. We moeten die innovatieve kracht veel meer in de etalage zetten. Het Theater van de Toekomst kan fungeren als boegbeeld om die creatieve en innovatieve kant te tonen. In Delft is je theaterbezoek en uitgaanservaring daarmee onderscheidend ten opzichte van andere steden.”

Op tijd beginnen

De ervaring leert dat zo’n proces tot nieuwbouw wel tien jaar in beslag neemt. Dat is een lange doorlooptijd en daarom is er nu urgentie. “We zijn vier jaar verder sinds het onderzoek dat in 2020 concludeerde dat vernieuwing binnen vijf tot tien jaar onontkoombaar is. We zijn volop in gesprek met de gemeente, inwoners, artiesten en met beoogde samenwerkingspartners om ideeën en wensen op te halen. Ik ben nieuwsgierig naar nog meer ideeën, en ook naar partners aan wie we nog niet gedacht hebben, maar die zich zeker nog gaan melden. Dit is een plan van en voor de hele stad.”