Johan Schonebaum komt nog geregeld op de faculteit 3mE, Faculteit Werktuigbouwkunde, Maritieme Techniek & Technische Materiaalwetenschappen, van de TU Delft waar hij in 2019 afstudeerde. Hij liep er onlangs decaan Theun Baller tegen het lijf en vertelde hem over Flying Fish, het bedrijf dat hij met andere jonge ingenieurs oprichtte om de maritieme sector te verduurzamen. Flying Fish is voortgekomen uit het TU Delft Solar Boat Team, een van de Dreamteams waarin studenten, volgens Baller, hun studie als topsport bedrijven.
Solar Boat Team
Een boot die kan vliegen als je hem bestuurt als een fiets. Het klinkt verwarrend, maar het is de reden waarom de draagvleugelboten, waar de Solar Boat Teams van de TU Delft sinds 2012 mee varen, zo succesvol zijn, vertelt ondernemer Johan Schonebaum. Als student Werktuigbouwkunde en lid van het toenmalige Solar Boat Team was hij medeverantwoordelijk voor het aanbrengen van draagvleugels die de Delftse zonneboten een stuk sneller maakten. Samen met mede-teamlid Gijsbert van Marrewijk toonde hij vervolgens aan dat je met fietsbewegingen een draagvleugelboot met maar twee (in plaats van drie) draagvleugels stabiel over het water kunt laten vliegen. De benodigde kennis van de dynamica van fietsbewegingen bleek op de faculteit ruimschoots voorhanden. Resultaat: de op zonne-energie aangedreven boot haalde een topsnelheid van 55 km/u op het vermogen dat nodig is voor twee waterkokers. Schonebaum: “Een watertaxi heeft voor het bereiken van die snelheid 25 keer zo veel vermogen nodig.” Inmiddels zijn hij en Van Marrewijk afgestudeerd en hebben zij met een aantal anderen het op groene, maritieme innovaties gerichte bedrijf Flying Fish opgericht. In de vanwege covid grotendeels gesloten faculteit 3mE ontmoet hij decaan Theun Baller, die het verhaal over de invloed van fietsonderzoek met enige trots aanhoort. “Er is op de hele wereld maar één onderzoeksgroep die zich met fietsdynamica bezighoudt en die zit hier op deze faculteit”, zegt Baller. “Prachtig dat jullie de hier verworven kennis van fietsdynamica hebben weten toe te passen in een innovatieve draagvleugelboot.”
Duurzame wereld
De laatste keer dat Baller en Schonebaum elkaar ontmoetten was overigens niet op de faculteit, maar op het prestigieuze Maritime Awards Gala in 2018. “Het jaarlijkse prijzenfestival van de maritieme sector”, legt Schonebaum uit. Zijn collega Van Marrewijk won er in 2018 de Maritime Design Award. “Behalve een flink beeld wonnen we er vijfentwintigduizend euro voor vervolgonderzoek. Dat jaar ontstond ook Flying Fish. Inmiddels zijn we met vijftien mannen en vrouwen, de meesten afkomstig van de TU Delft. De helft is lid geweest van het Solar Boat Team.” Draagvleugeltechnologie is een van de manieren om de scheepvaart op termijn te verduurzamen, legt hij uit. “Draagvleugels zorgen ervoor dat een boot bij een bepaalde snelheid uit het water opstijgt, waardoor je minder weerstand hebt en dus zuiniger vaart.” Een andere vernieuwing is het varen op waterstof. Met dat idee stapte het bedrijf
een paar jaar geleden naar Watertaxi Rotterdam. “Die waren daar wel in geïnteresseerd, maar hadden eerst behoefte aan betere logistiek. Daarom hebben we toen een compleet digitaal planningssysteem voor ze ontwikkeld dat de efficiency van de bedrijfsvoering enorm verbeterde. Zo werken we binnen onze visie op duurzaamheid op verschillende manieren aan schone watermobiliteit.”
Dreamteams als topsport
Theun Baller is enthousiast over het ontstaan van Schonebaums bedrijf uit een van de Dreamteams van de TU Delft. “Dat is precies wat we met die teams voor ogen hebben: dat ze volwassen worden en voldoende leerervaring opdoen. Als er een bedrijfje uit voortkomt vinden we dat uiteraard heel mooi” Dreamteams zijn innovatieve projecten waar studenten van begin tot eind zelf verantwoordelijkheid dragen. Baller benadrukt dat het hier om topsport gaat. Schonebaum beaamt dat. “Als je lid bent van een Dreamteam werk je een jaar lang zestien uur per dag keihard om iets nieuws te ontwikkelen. Er komen alleen extreem gemotiveerde studenten op af, want je loopt een jaar uit met je studie, zonder dat je er financieel of qua cijfers iets mee opschiet.” Daarnaast gaat het volgens Baller ook om topsport omdat er een hoge mate van onzekerheid in zit: “De Dreamteams zijn bedoeld om studenten iets te laten doen waarvan ze nog niet weten hóe dat moet. Dat moeten ze namelijk nog uitvinden en dat levert het
grootste leereffect op. Leren doe je vooral als de onzekerheid groot is. Wat ik mooi vind, is dat jullie de volgende stap hebben
gezet en innovatie voortzetten in een bedrijf dat de wereld helpt verduurzamen. Als TU willen we graag dat de kennis die hier wordt opgebouwd de wereld buiten de universiteit verbetert.”
Leren doe je pas echt als de onzekerheid groot is
Delftse watertaxi
De nabijheid van de TU Delft en de ontwikkeling van de TU Delft Campus als ecosysteem voor innovaties vormen belangrijke redenen om met Flying Fish in het nieuwe Kabeldistrict te blijven, vertelt Schonebaum. Baller: “Uiteindelijk bouwen we hier samen met de Metropoolregio aan een economisch sterke regio”, vindt hij. Binnen die regio moet de TU Delft Campus in 2030 tot de tien
beste innovatie-ecosystemen van de wereld uitgroeien. “Door samenwerking met het bedrijfsleven, overheden en kennisinstellingen creëren we op de TU Delft Campus, inclusief Schieoevers, een snelkookpan voor innovatie,” zegt Baller, “dat zie je aan Flying Fish.” Het bedrijf wil de vestiging aan de Schie graag verder uitbreiden. Zo onderzoekt Schonebaum de mogelijkheden voor de ontwikkeling van een Delftse watertaxi die het stadscentrum en het station verbindt met Schieoevers en de TU Delft. “Daar zouden we onze expertise heel graag voor inzetten!”
Watertaxi Rotterdam
Schonebaum: “Wij benaderden de watertaxi in Rotterdam met onze draagvleugel, maar zij wilden juist software om taxiritten efficiënter te plannen. Dus startte we ons tweede product: het Watertaxi Operations System. Door middel van data-analyse bestuderen we de vaarroutes en de bezetting van de boten. De watertaxi heeft een grote set data, waarvan ze zelf niet wisten hoeveel waardevolle informatie daarin zit. We werken aan een softwaresysteem om de boten optimaal te benutten. Met een app moeten reizigers uiteindelijk een watertaxi kunnen reserveren.”
Tekstschrijver: Nico Jouwe
Fotograaf: Ronald Speijer
