Digitaal: het toverwoord?!
Elke generatie heeft zo zijn eigen stokpaardje om problemen op te lossen. Digitaal is nu het toverwoord. Onze oplossingen zijn nogal tech-gerelateerd: robotica, apps, virtual reality, serious gaming, dr. Watson computers, big data en ga zo maar door. Begrijp me goed. Ik vind het geweldig, al die digitale ontwikkelingen. Maar ik kan ze echt alleen maar zien als hulpmiddelen, niet als de oplossing. Steeds vaker denk ik terug aan mijn eerste economielessen van mijnheer Sluis: ‘Alles wat op aarde gemaakt is, komt voort uit natuur en arbeid. Dát zijn de productiefactoren in de economie. Kapitaal is een afgeleide’. De hele digitale revolutie is gebaseerd op kapitaalgoederen die voortkomen uit de samenwerking tussen natuur en mens. Het zijn productiemiddelen. Waarom geeft de mens dit middel zoveel macht dat het leven niet menselijk meer is? Waarom vernietigen wij met dit kapitaalgoed de natuur waaruit het voortkwam?
Sterker nog, we worden er bang voor. Robots die onze arbeidsplaatsen vervangen, ons verzorgen als we ziek zijn. Big data die misbruikt worden om te manipuleren. Camera’s om alles onder controle te houden. Automatisch vliegende bombarderende drones. Zelfstandig rijdende auto’s. Mensen zijn lui. Zolang hulpmiddelen ons leven makkelijker maken, willen we ze allemaal hebben en daarmee geven we onze macht weg. Wij hebben zelf de computers, Facebook, Google, apps, robots en camera’s omarmd. Nu moeten we de tech-macht, die wij zelf gecreëerd hebben, weer beteugelen.
Sinds het bestaan van de mensheid ligt de macht bij handelaren en bestuurders via goederen, geld en geweld (denk aan de VOC), banken en andere instituties. De laatste 150 jaar heeft de mens zijn macht afgestaan aan industrie en bedrijfsleven. En tegenwoordig aan de tech-bedrijven. Vergetend dat de geschiedenis zich herhaalt. Opnieuw geven wij onze macht weg.
Ja, digitale hulpmiddelen zijn geweldig. Maar laten we nooit vergeten dat het hulpmiddelen zijn, voorgekomen uit natuur en arbeid. Wij mensen zijn bij machte de balans te herstellen.
Antoinette Wijffels, econoom, ondernemer en ontwerper
